Σε συνέχεια της σημερινής έγκρισης της συμφωνίας εταιρικής σχέσης, του ενιαίου επιχειρησιακού προγράμματος και του σχεδίου δίκαιης μετάβασης για την Κύπρο, από το 2021 έως το 2027 η ΕΕ θα επενδύσει συνολικά πάνω από 1 δισ. ευρώ στη χώρα. Η συμφωνία εταιρικής σχέσης καθορίζει την επενδυτική στρατηγική της Κύπρου για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική της συνοχή, την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και την ανάπτυξη ενός ανταγωνιστικού και βιώσιμου, χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς, μοντέλου ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, το σχέδιο δίκαιης μετάβασης θα μετριάσει τον αντίκτυπο της ενεργειακής και κλιματικής μετάβασης στην τοπική οικονομία και κοινωνία.
Σε συνδυασμό με τη συμφωνία εταιρικής σχέσης, η Κύπρος είναι η πρώτη χώρα που έχει εγκρίνει το πρόγραμμά της για την πολιτική συνοχής για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+).
Πράσινη και ψηφιακή οικονομία
Πάνω από 387 εκατ. ευρώ από το ΕΤΠΑ θα διατεθούν για την πράσινη μετάβαση μέσω επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Σημαντικές επενδύσεις θα επικεντρωθούν στην ανάπτυξη της κυκλικής και βιώσιμης οικονομίας, στη διατήρηση της τοπικής βιοποικιλότητας και στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και σε συναφή φαινόμενα, όπως πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές. Η Κύπρος θα διαθέσει επίσης 147 εκατ. ευρώ για να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και να αναπτύξει την ψηφιοποίηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεών της, καθώς και για να συνδεθούν τα εθνικά συστήματα έρευνας και καινοτομίας με τις επιχειρήσεις. Μέσω των επενδύσεων αυτών, στόχος της Κύπρου είναι να δημιουργήσει πάνω από 2.485 νέες θέσεις εργασίας, από τις οποίες οι 885 στον τομέα της έρευνας, και να αποκτήσει 133.000 νέους χρήστες δημόσιων ψηφιακών υπηρεσιών.
Στήριξη για μια δίκαιη πράσινη μετάβαση
Το ΤΔΜ, με προϋπολογισμό ύψους 101 εκατ. ευρώ, θα βοηθήσει την Κύπρο στη διαδικασία ενεργειακής μετάβασης, έτσι ώστε να πετύχει τους στόχους της με ορίζοντα τα έτη 2030 και 2050. Οι επενδύσεις του ΤΔΜ θα ενισχύσουν τα συστήματα μεταφοράς και διανομής ενέργειας. Έτσι, θα καταστεί δυνατή η χρήση τεχνολογιών αποθήκευσης και η μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το ΤΔΜ θα στηρίξει επίσης μέτρα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με σκοπό την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Επιπλέον, θα ενισχύσει το ανθρώπινο κεφάλαιο μέσω δράσεων εκπαίδευσης και κατάρτισης, μεταξύ άλλων την ίδρυση πράσινης Τεχνικής Σχολής στη Λευκωσία.
Η εν λόγω Τεχνική Σχολή θα εξασφαλίσει επίσης την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, προκειμένου οι νέοι που φοιτούν σε αυτή να καταρτιστούν στις πράσινες τεχνολογίες και δεξιότητες. Η δημιουργία της θα καλύψει ένα κενό στη δευτεροβάθμια τεχνική εκπαίδευση της Κύπρου.
Οικονομική ανάπτυξη χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς
Το ΕΚΤ+ θα επενδύσει 222 εκατ. ευρώ στις πολιτικές για την αγορά εργασίας, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής στη χώρα.
Οι επενδύσεις θα έχουν ως στόχο εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις και δράσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της στήριξης των νέων, στη βελτίωση της συνάφειας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με την αγορά εργασίας, στην αναδιάρθρωση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ ειδικά για τον τελευταίο θα διατεθούν σημαντικά κονδύλια ύψους 87 εκατ. ευρώ. Αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Κύπρου με ορίζοντα το 2030 στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, δηλαδή στην αύξηση της συμμετοχής στην απασχόληση (από 74,9 % σε 80 %) και στην ετήσια εκπαίδευση ενηλίκων (από 44,8 % σε 61 %) και στη μείωση της φτώχειας (10.000 λιγότερα άτομα).
Βασικές πρωτοβουλίες θα στηρίξουν την απασχολησιμότητα των νέων, τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και την ανάπτυξη της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Για παράδειγμα, η στήριξη των νέων θα επεκταθεί μέσω της καινοτόμου πρωτοβουλίας ALMA (Aim Learn Master Achieve) και των ατομικών λογαριασμών μάθησης για νέους ΕΕΑΚ με κονδύλια ύψους 5 εκατ. ευρώ.
Τα μέτρα αυτά θα απευθύνονται σε 3.440 άτομα που αναζητούν απασχόληση, ενώ 1.000 άτομα θα ολοκληρώσουν μαθήματα κατάρτισης. Επιπλέον, σχεδόν 40 σχολεία θα επωφεληθούν από δράσεις εκπαίδευσης και ένταξης. Όσον αφορά τους πλέον ευάλωτους, θα δοθεί επισιτιστική βοήθεια σε 144.000 παιδιά που έχουν ανάγκη.
Βιώσιμη αλιεία
38,3 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Υδατοκαλλιέργειας θα προωθήσουν τη βιώσιμη αλιεία, καθώς και την αποκατάσταση και διατήρηση των υδρόβιων βιολογικών πόρων, τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια, την ανάπτυξη τοπικών παράκτιων αλιευτικών κοινοτήτων και την εφαρμογή της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών.
Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:
Η επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, κ. Ελίζα Φερέιρα, δήλωσε: «Οι επενδύσεις της πολιτικής συνοχής θα ενισχύσουν την οικονομία της Κύπρου και θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και τη διαφοροποίηση των τοπικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής θα αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής των πολιτών της Κύπρου.»
Ο επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, πρόσθεσε: «Είναι ενθαρρυντικό ότι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ θα προσφέρει εκπαιδευτική στήριξη και κατάρτιση στους νέους και σε μειονεκτούσες ομάδες στην Κύπρο με σκοπό την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Θα επενδύσει επίσης στην ανάπτυξη ατομικών δεξιοτήτων και στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας. Τα κονδύλια αυτά θα συνεισφέρουν καίρια στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των ατόμων σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.»
Ο επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους δήλωσε σχετικά: «Για τα μεσογειακά κράτη μέλη, η βιώσιμη ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας αποτελεί κρίσιμο ζήτημα που χρήζει στήριξης. Η παρούσα συμφωνία εταιρικής σχέσης θα δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για τη βιώσιμη ανάπτυξη της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας, των θαλάσσιων και παράκτιων δραστηριοτήτων στην Κύπρο, στηρίζοντας την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Προσφέρει επίσης εναλλακτικές λύσεις για τη γαλάζια οικονομία στις παράκτιες κοινότητες της Κύπρου και συμβάλλει στη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών στην Ανατολική Μεσόγειο.»
Ιστορικό
Η συμφωνία εταιρικής σχέσης καλύπτει τα ταμεία της πολιτικής συνοχής (ΕΤΠΑ, EΚΤ+, Ταμείο Συνοχής) συμπεριλαμβανομένου του ΤΔΜ και του ΕΤΘΑΥ.
Η συμφωνία εταιρικής σχέσης ανοίγει τον δρόμο για την επιτόπια υλοποίηση των επενδύσεων αυτών. Καλύπτει 2 προγράμματα (το επιχειρησιακό πρόγραμμα «ΘΑλΕΙΑ 2021-27» που εγκρίθηκε σήμερα και το πρόγραμμα ΕΤΘΑΥ) και 4 προγράμματα INTERREG (σχετικά με τη διασυνοριακή συνεργασία). Καθορίζει επίσης την επιλεξιμότητα και την εφαρμογή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στους τομείς με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις από την κλιματική μετάβαση.
Επιπλέον, η συμφωνία εταιρικής σχέσης αντικατοπτρίζει την αμέριστη προσήλωση της Κύπρου για τη συντονισμένη χρήση των κονδυλίων της πολιτικής συνοχής με τον Μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, και σε συνεργασία με την Επιτροπή, κάθε κράτος μέλος καταρτίζει συμφωνία εταιρικής σχέσης, στρατηγικό έγγραφο για τον προγραμματισμό των επενδύσεων από τα ταμεία της πολιτικής συνοχής και το ΕΤΘΑΥ κατά τη διάρκεια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Το έγγραφο αυτό επικεντρώνεται στις προτεραιότητες της ΕΕ, καθορίζοντας τη στρατηγική και τις επενδυτικές προτεραιότητες που προσδιορίζονται από το κράτος μέλος, και παρουσιάζει κατάλογο των εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων για επιτόπια εφαρμογή, συμπεριλαμβανομένης της ενδεικτικής ετήσιας χρηματοδότησης για κάθε πρόγραμμα.
Η συμφωνία εταιρικής σχέσης με την Κύπρο αποτελεί τη 13η που εγκρίνεται ύστερα από τις συμφωνίες της Ελλάδας, Γερμανίας, Αυστρίας, Τσεχίας, Λιθουανίας, Φινλανδίας, Δανίας, Γαλλίας, Σουηδίας, των Κάτω Χώρων, της Πολωνίας και της Βουλγαρίας.
Το ΤΔΜ στηρίζει τις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Ο προσδιορισμός των εν λόγω περιοχών περιλαμβάνεται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης και πραγματοποιείται μέσω διαλόγου με την Επιτροπή στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων των συμφωνιών εταιρικής σχέσης 2021-2027 και των συναφών προγραμμάτων. Τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης, που αναπτύχθηκαν σε στενή διαβούλευση με τους τοπικούς εταίρους, εκθέτουν τις προκλήσεις σε κάθε περιοχή, καθώς και τις αναπτυξιακές ανάγκες και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030. Προσδιορίζουν επίσης τα είδη των προβλεπόμενων δράσεων παράλληλα με ειδικούς μηχανισμούς διακυβέρνησης.
Η έγκριση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης ανοίγει τον δρόμο για ειδική χρηματοδότηση στο πλαίσιο των άλλων δύο πυλώνων του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης: ένα καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU και μια δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα για δίκαιη μετάβαση που συνδυάζει επιχορηγήσεις της Επιτροπής με δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Κατόπιν αιτήματος των κυπριακών αρχών, η Επιτροπή παρείχε εξατομικευμένη τεχνική εμπειρογνωμοσύνη για τη σύνταξη των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης. Η στήριξη περιλάμβανε την ανάλυση και την αξιολόγηση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της μετάβασης, καθώς και σχέδιο δράσης για τη διασφάλιση της δίκαιης μετάβασης στην Κύπρο. Η στήριξη δόθηκε από το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης υπό τη ΓΔ REFORM.
Περισσότερες πληροφορίες
Μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 και NextGenerationEU
Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη δέσμη νομοθετικών μέτρων για την πολιτική συνοχής 2021-2027
Κατανομή των κονδυλίων της πολιτικής συνοχής ανά κράτος μέλος
Συμφωνίες εταιρικής σχέσης 2021-2027